Travma Sonrası Stres Bozukluğu

İnsanlar tehdit ya da tehlike ile karşılaştıklarında genellikle “mücadele etme ya da kaçıp uzaklaşma “şeklinde tepki verirler. Tehdit ya da tehlike karşısında oluşan yanıt “savaş ya da kaç“ tepkisidir. Bu sistemler organizmada fiziksel ve davranışlar değişikliklere yol açar. Bunlar mücadele için gerekli uyuma yönelik (adaptif) değişiklerdir.

Tehlikeden kaçma ya da uzaklaşmanın mümkün olmadığı durumlarda birey psikolojik olarak uzaklaşma yada kaçma olarak adlandırabileceğimiz çözülme (disosiyasyon) kullanır. Çözülmenin boyutu yaşanan olayın şiddetin ve sürekliliğine, bireysel kapasiteye göre değişmektedir. Zaman zaman sağlıklı kişiler çözülmeyi günlük hayatlarında (hayal kurma gibi) yaşayabilirler.

Bayan A, Depremin şokları sona erince, balkondan inmeyi düşünmüş fakat birden bire bastığı yerin çim olduğunu, evlerinin çöktüğünü ve bazı katların yere gömüldüğünü fark etmişti. Hatırladığı kadarıyla gece boyunca koşuşturmuştu.

Bayan A’ nın bu aşamada yaşadığı durum psikiyatride “dissosisasyon” adı verilen genel bir söylemle acı veren yaşantılara yönelik anıların bilinçten ayırıştırılmasını, en azından bir süreyle hatırlanmamasını sağlayan bir savunma ile açıklanmaktadır.

Her ikisi de birbirlerine sarılıp ağlarken, kızı birden “Allah seni bize bağışladı” demiş ve sonra annesine neler olduğunu sormuştu. Annesi, gözyaşlarına boğularak olanları anlatmış ve kurtulduktan sonra evin çevresinde koştuğunu, bir geçit aradığını, beton yığınlarını elleriyle, kollarıyla kaldırmaya çalıştığını, defalarca eşine seslendiğni ama yanıt alamadığını, babasını kurtaramadığını, kimsenin yardım etmediğini söylemişti. Kendisini sürekli olarak sorgulamış “balkona çıkacağıma ona da seslenseydim birlikte kurtulabilir miydik” ya da “çocuklarla gitmek istiyordu.. ben engel olmasaydım şimdi yaşıyor olacaktı” gibi kendini suçlayıcı iç hesaplaşmalara girmişti.

Bir diğer depremzede ise diyor ki” sesleri duydum… tam umudumu yitirmiştim ki yukarıda insan sesi duydum… ses çıkarmaya ve ulaşan seslere cevap vermeye devam ettim”. Toplumsal duyarlılık ve paylaşımın devamı ise, bu depremin hem psikolojik hem de fiziksel yaralarını saran ve toplum olarak büyümemize, almayı ve vermeyi öğrenmemize hizmet eden en sağlıklı tepki olacaktır.

           Depremi yaşayanların ortak görüşü;

            Bu felaketin ardından bireylerin birincil ihtiyaçlarının karşılanması, olabildiğince  hızlı bir şekilde  düzenli bir yaşama kavuşma ihtiyaçlarının karşılanmasına hizmet edecektir. Umut edelim ki ileriki günlerde de bu yaşananları unutanlar olsa da unutmayan birileri hep var olsun.